Na liście zadań, które ma codziennie do wykonania, nie może pozostać żaden niezrealizowany punkt. W takich sytuacjach chory jest zdenerwowany, a czasem nawet agresywny. Co to jest nerwica natręctw? Nerwica natręctw to zespół zaburzeń na tle nerwowym manifestujący się natrętnymi myślami i nietypowym zachowaniem. Schorzenie jest
Gdy spokój zostaje zmącony Przypomnijmy sobie: spokój i wewnętrzne skupienie to pojęcia pozwalające najlepiej opisać zasadnicze nastawienie, które powinno być „nośnikiem” dla wszystkiego tego, co – od zewnątrz – możemy uczynić dla wspomożenia procesu dojrzewania zmysłu życia, czyli naszych starań dotyczących pożywienia, pielęgnacji ciała, troski o zapewnienie rytmu, snu oraz ciepła. Bez tego nastawienia same zabiegi zewnętrzne są – jak to kiedyś radykalnie określiłem – czymś pustym i jałowym. I nikogo nie muszę przekonywać o tym, że my wszyscy, ludzie współcześni, oddaliliśmy się od takich cech, jak spokój i wewnętrzne skupienie. Wiemy to z własnego doświadczenia. Ja też to wiem, jako ojciec dwóch córek. I właściwie trudno się dziwić, że zaburzenia w zachowaniu u dzieci, których powodem są nieprawidłowości w rozwoju zmysłu życia, należą dziś do największych problemów, z którymi spotykają się rodzice, nauczyciele, pediatrzy i terapeuci. Jakie to są problemy? Odporność na zmiany Jak wspominaliśmy, zmysł życia zapewnia poczucie zakotwiczenia w sobie, bezpieczeństwa i trwałości bytu. Dzięki niemu dziecko doświadcza siebie jako istoty, która przebywa w ciele i jest wyposażona w siły duszy. Zmysł życia przekazuje podstawowe doznanie bycia całością. Wspomniane już „przeniknięcie zadowoleniem” jest stanem, na który zmysł życia ukierunkowuje się, oraz jego celem. Gdy z biegiem lat rośnie pewność orientacji na ten cel, podnosi się jednocześnie próg tolerancji wobec zmian, które sprawiają, że to oczekiwanie się nie spełnia. Mówiąc prościej i bardziej obrazowo: zdrowy i dobrze rozwinięty zmysł życia potrafi rozróżniać podrażnienia nieznaczne od wielkich. Gdy donosi on, że na przykład boli brzuch, wówczas wcale jeszcze nie znaczy, że pierwotne postrzeżenie „czucia się wewnętrznie całością” ulega zmąceniu. Dlatego też, gdy negatywne sygnały cielesne nie są zbyt silne, potrafimy mimo ich istnienia zachować generalne poczucie stania we własnym wnętrzu na pewnym gruncie. Pierwotne postrzeżenia zmysłu życia odznaczają się stosunkowo dużą „wytrzymałością” w porównaniu z jego wtórnymi postrzeżeniami (postrzeżenia drobnych dolegliwości). Czytaj też: Jak rozwijać pamięć dziecka? Dziecko drażliwe i niespokojne Inaczej jest u dzieci z zaburzeniami zmysłu życia. Każda niewielka dolegliwość wstrząsa w pewnym sensie podstawami bytu. Wsłuchiwanie się we własne ciało wywołuje uczucia niepokoju i rozdrażnienia, złe samopoczucie. Przeżycie „przenikającego na wskroś zadowolenia”, o którym mówi Steiner, jest u takich dzieci przeżyciem bardzo rzadkim i pojawia się ono z reguły tylko wtedy, kiedy dzieci są tak wyczerpane, że już nie potrafią zwalczyć zmęczenia. Przeciwnie, owa walka ze zmęczeniem, czy też w ogóle niedopuszczanie i unikanie jakiegokolwiek stanu spokoju, jest w ciągu dnia głównym „zajęciem” tych dzieci, jako że w stanie spokoju świadomość kieruje się ku własnemu ciału. Postrzeżenia zmysłu życia wysuwają się wówczas na pierwszy plan, a gdy doznania, które się wtedy pojawiają, są nieprzyjemne, dzieci zaczynają się wiercić, biegać, bezustannie mówić, wydawać różne odgłosy, nieustannie miętosić coś w palcach, obgryzać paznokcie, stroić miny i tak dalej, i tak dalej. Takie dzieci przebywają chętnie w otoczeniu, w którym panuje hałas i pośpiech, ponieważ odwraca to ich uwagę od siebie. A gdy powraca spokój, same otaczają się nieustającym pośpiechem i hałasem. U takich dzieci często pojawiają się tiki nerwowe, na przykład notoryczne pokasływanie czy chrząkanie, mruganie oczami, gwałtowne kiwanie głową, kurczowe powstrzymywanie oddechu i temu podobne. Wszystko wypływa z tego, że dzieci muszą wciąż coś robić, aby nie czuć siebie. Oczywiście z łatwością nałogowców ulegają one ssącej i wyrywającej człowieka z własnego wnętrza sile telewizji i zdobywają za pomocą wszystkich dozwolonych oraz niedozwolonych środków słodycze, aby przynajmniej na krótko osiągnąć stan harmonii ciała oraz duszy, której im bez tych zabiegów brakuje. Rodzice są często zaniepokojeni, bo takie dzieci już bardzo wcześnie i przy każdej nadarzającej się okazji „onanizują się” (przy czym należy zauważyć, że wbrew różnym opiniom takie onanizowanie nie jest na ogół związane z fantazjami seksualnymi). Takie dzieci są niezręczne, nie potrafią zachować porządku, bez przerwy uderzają się o coś i ranią. Ruchy ich kończyn mają często charakter agresywny, a jednocześnie dzieci postrzegają zadziwiająco niewiele z tego, co wyczynia ich własne niespokojne ciało. Oto przychodzi do domu taki mały dzikus, na kolanach ma krwawiące rany, ale wcale tego nie zauważa. Inny z kolei biegał w sandałach po śniegu, ma stopy zupełnie zsiniałe z zimna, ale wydaje się, że wcale mu to nie przeszkadza. Zaniedbywanie własnego ciała oraz wszystkiego, co dotyczy troski o wygląd zewnętrzny, jest czymś charakterystycznym. Można by wręcz mówić o pewnej wyuczonej umiejętności ignorowania, czy też „wyłączania” poczucia własnego ciała. Polecamy: Dziecko z ADHD - wakacyjny poradnik dla rodziców Fragment pochodzi z książki "O dzieciach lękliwych, smutnych i niespokojnych. Duchowe podstawy praktyki wychowawczej" Henninga Köhlera (Impuls, 2009). Publikacja za zgodą wydawcy.Nerwica u dzieci objawia się niewyjaśnionymi bólami brzucha, głowy czy kołataniem serca. Wiedzę o istnieniu tej grupy schorzeń powinien mieć każdy rodzic, ponieważ niewłaściwe postępowanie w przypadku nerwicy u dziecka może tylko pogarszać przebieg problemu. Spis treściObjawy nerwicy u dzieciPrzyczyny nerwicy u dzieciLeczenie nerwicy u dzieci Nerwica u dzieci (w różnej postaci) szacunkowo dotyczy nawet co piątego dziecka, ale częstość występowania zaburzeń lękowych jest różna w zależności od wieku. Współcześnie pojęcie nerwicy, którego w medycynie używa się od XVIII wieku, jest używane coraz rzadziej. Różne problemy z tej grupy schorzeń psychiatrycznych – ze względu na dominujący wśród nich objaw – częściej określane są jako zaburzenia lękowe. Objawy nerwicy u dzieci Lęk stanowi podstawową dolegliwość związaną z nerwicą u dzieci. Towarzyszą mu jednak również inne objawy, które są zależne od typu występującego u pacjenta zaburzenia. Zaburzenie lękowe uogólnione W zaburzeniu lękowym uogólnionym lęk odczuwany jest przez dziecko w zasadzie przez cały czas, jednakże jest to lęk o stosunkowo niewielkim nasileniu. Dotyczyć on może różnych wydarzeń, takich jak np. wizja otrzymania negatywnej oceny w szkole czy niepowodzenia w zawodach sportowych. Lękowi w tym przypadku towarzyszyć mogą problemy ze snem, pogorszenie koncentracji oraz rozdrażnienie. Zaburzenie paniczne Napadami paniki nazywa się stany silnego lęku, którym towarzyszą dolegliwości somatyczne ( problemy z oddychaniem czy znaczne przyśpieszenie czynności serca). W przebiegu zaburzenia panicznego u dzieci, napady pojawiać się mogą całkowicie niespodziewanie, co więcej – obawa przed doświadczeniem następnego ataku może być tak wielka, że sama w sobie może wyzwolić kolejny epizod paniki. Fobie specyficzne Zgodnie z nazwą, dzieci cierpiące na fobię specyficzną odczuwają lęk związany z jakimś konkretnym przedmiotem lub zjawiskiem. Nadmierny, patologiczny strach mogą powodować zwierzęta i owady, ale i jazda samochodem po moście czy lot samolotem. W przypadku fobii specyficznej dziecko stara się unikać czynników lękotwórczych, a w przypadku zetknięcia się z nimi może reagować płaczem lub złością. Fobia społeczna Dorastający pacjenci z fobią społeczną unikają kontaktów szczególnie z osobami nieznajomymi. W przypadku narażenia na takie spotkanie, mogą one unikać rozmowy czy kontaktu wzrokowego, pojawia się u nich również znaczny dyskomfort związany ze znalezieniem się w niewygodnej sytuacji. Fobia społeczna może być źródłem problemów, ponieważ dziecko jej doświadczające (w skrajnych przypadkach) może odmawiać wychodzenia do szkoły czy też starać się w ogóle jak najrzadziej opuszczać dom, aby uniknąć kontaktu z innymi ludźmi. Czasami jako objaw fobii społecznej wymienia się mutyzm wybiórczy, który polega na tym, że dziecko ogólnie umiejące prawidłowo mówić przestaje rozmawiać z osobami, których nie zna. Lęk separacyjny Lęk separacyjny jest jedną z postaci dziecięcej nerwicy, w której mały pacjent nie może znieść rozstania ze swoimi opiekunami. Sam moment rozstawania się z rodzicem (np. rozłąka na czas pójścia do pracy) czy nawet wyłącznie myśl o niej wzbudzają lęk, płacz i rozdrażnienie dziecka. Może ono podejmować różnego rodzaju działania, aby zatrzymać opiekuna przy sobie, np. zgłaszać występowanie dolegliwości somatycznych, takich jak ból brzucha czy głowy. Lęk separacyjny może powodować też niechęć dziecka do opuszczania domu. Dotyczyć to może zarówno wyjścia do szkoły, jak i wyjazdu na wycieczkę bez rodziców. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw) Spośród wszystkich opisywanych objawów, zapewne to właśnie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne wydawać się mogą najbardziej uciążliwe dla otoczenia. W ich przebiegu wyróżnia się dwie składowe: obsesje, czyli niechciane, wciąż pojawiające się uporczywe myśli oraz kompulsje, czyli czynności, których wykonanie uspokaja chorego i powoduje czasowe ustąpienie obsesji. Dzieci z nerwicą natręctw mogą mieć rozmaite objawy, na przykład pacjent z obsesją dotyczącą czystości może zmieniać ubrania wielokrotnie w ciągu doby czy też wciąż myć ręce. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą znacznie zaburzać funkcjonowanie dziecka, ponieważ zdarza się, że wykonywanie kompulsji zajmuje mu nawet większą część doby. Przyczyny nerwicy u dzieci Nerwica u dzieci nie ma jednej, konkretnej przyczyny. Pod uwagę w patogenezie zaburzeń lękowych u dzieci brane są zarówno defekty anatomiczne struktur mózgowia i zaburzenia dotyczące układów neuroprzekaźnikowych. Podejrzewane o wpływ na rozwój nerwicy są też obciążenia genetyczne, zauważalna jest bowiem tendencja do zwiększonej częstości występowania problemu u tych dzieci, których rodzice chorują lub też chorowali w przeszłości na zaburzenia lękowe. Pewne czynniki środowiskowe także (a według niektórych autorów – przede wszystkim) miewają związek z początkiem wystąpienia nerwicy u dzieci – ryzyko, że niektóre sytuacje mogą wywoływać zaburzenia lękowe wzrasta szczególnie wtedy, gdy dziecko ma wspominane powyżej predyspozycje do rozwoju tego typu problemów. Mowa w tym przypadku o: zmianie szkoły, klasy czy miejsca zamieszkania, doświadczaniu przemocy (fizycznej i/lub psychicznej) ze strony rówieśników lub rodziny, braku wsparcia ze strony najbliższego otoczenia, śmierci bliskiej osoby, nieprawidłowościach wychowawczych, którymi mogą być zarówno nadmierna opiekuńczość rodziców, jak i zbyt częste krytykowanie dziecka. Czytaj też: Fobia szkolna - co robić, gdy dziecko nie lubi chodzić do szkoły? Powody, dla których dzieci symulują choroby Leczenie nerwicy u dzieci Podstawę leczenia dziecięcych nerwic stanowią różnego typu oddziaływania psychoterapeutyczne, takie jak: psychoedukacja, terapia rodzin, terapia grupowa, psychoterapia, trening umiejętności społecznych, ćwiczenia relaksacyjne. Rodzice dziecka z nerwicą otrzymują od specjalisty porady dotyczące tego, w jaki sposób reagować na występujący u ich potomka lęk. Nie powinno się bowiem podtrzymywać pacjenta w przekonaniu, że unikanie czynnika powodującego lęk to dobre wyjście – jest zupełnie odwrotnie, bo takie postępowanie może prowadzić do nasilenia stopnia nerwicy. W sytuacji, gdy metody psychoterapeutyczne nie dają satysfakcjonującej poprawy stanu pacjenta, zastosowana może być farmakoterapia. W przypadku farmakologicznego leczenia nerwic u dzieci największe znaczenie odgrywają środki antydepresyjne z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), które redukują stopień nasilenia lęku. Efekt leczenia zauważalny jest jednak dopiero po pewnym czasie. Doraźnie, do szybkiej redukcji natężenia lęku, stosowane u dzieci mogą być benzodiazepiny czy hydroksyzyna – leków tych jednak w tej grupie wiekowej się unika, podawane są one pacjentom tylko w razie konieczności. M jak mama - Jak odczytywać siatki centylowe?
Jąkanie to zaburzenie płynności mowy, które często występuje u dzieci około 3–5 roku życia. Zwykle ustępuje samoistnie wraz z wiekiem, ale niekiedy utrzymuje się też w dorosłości. Jąkanie przybiera różne formy. Może objawiać się np. powtarzaniem pojedynczych głosek albo niezamierzonymi przerwami w wydobywaniu głosu.Jak wskazują badania, jąkanie jest problemem nie tylko logopedycznym. Kluczowe w terapii niepłynności mówienia jest połączenie sił logopedycznych i psychologicznych. Z naszej pracy wynika, że dzieci z tym problemem cechuje podwyższony poziom lęku. Nadwrażliwość emocjonalna stanowi czynnik predysponujący do wystąpienia niepłynności mówienia. Przeżywane przez dziecko lęki, doświadczany niepokój oraz napięcie wzmacnia i nasila objawy jąkania. Jąkanie jest komunikatywnym zaburzeniem płynności mówienia o podłożu wieloczynnikowym, któremu towarzyszą zakłócenia fizjologiczne, psychologiczne, językowe i socjologiczne, a przejawia się skurczami mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych, wywołujących kloniczne i toniczne blokowanie jednostek mowy, oraz dysfunkcjami objawów pozajęzykowych pod postacią stanów logofobicznych i współruchów mięśniowych (Chęciek, 2007). Mówiąc o jąkaniu, nie sposób jest wyodrębnić konkretną przyczynę powodującą to zaburzenie mowy. Możemy natomiast mówić o czynnikach, które mogą predysponować dziecko do tego rodzaju trudności, o czynnikach wyzwalających objawy oraz o tych, które mogą je wzmacniać (Szamburski, 1996).POLECAMY Czynniki predysponujące do jąkania Możemy do nich zaliczyć predyspozycje dziedziczne, czyli występowanie jąkania w rodzinie, predyspozycje wrodzone, uwarunkowane istnieniem ewentualnych zaburzeń w okresie życia prenatalnego, poród, w którego niewłaściwym przebiegu można dopatrywać się przyczyn zmian ośrodkowego układu nerwowego dziecka, nieprawidłowości rozwoju w okresie niemowlęcym, nietypowo przebiegającą lateralizację, opóźniony lub przyspieszony rozwój mowy, nadwrażliwość emocjonalną. Czynniki wyzwalające To przede wszystkim reakcja na przeżyty stres bądź przeżywany stres psychologiczny, który może być spowodowany: silnym przestraszeniem, urodzeniem się młodszego rodzeństwa, rozłąką z opiekunami, zmianą sytuacji społecznej, np. pójściem do przedszkola, silnym przeżyciem pozytywnym, np. powrotem, po długiej nieobecności, jednego z opiekunów. Czynniki wzmacniające Do nich należą przede wszystkim: odzyskanie uwagi rodziców, utraconej w momencie pojawienia się młodszego rodzeństwa, rywalizowanie ze starszym rodzeństwem o względy rodziców, naśladowanie jąkania opiekuna i zdobywanie w ten sposób jego akceptacji, która stanowi silne wzmocnienie, karanie rodziców własnym jąkaniem, uciekanie w jąkanie przed trudnymi sytuacjami społecznymi. Terapia upłynniania mowy Każda terapia logopedyczna powinna być prowadzona w ścisłej współpracy z rodzicami, zwłaszcza w przypadku jąkania. W terapii tej dysfunkcji mowy skupiamy się na upłynnianiu mowy dziecka. Na ten aspekt należy jednak spojrzeć szerzej i zdać sobie sprawę z tego, że wypracowanie płynnej mowy w gabinecie logopedy nie musi mieć (i, niestety, często nie ma) przełożenia na sytuacje komunikacyjne, z którymi dziecko spotyka się poza nim. Upłynnianie mowy dziecka to nie tylko ćwiczenia czysto techniczne, związane z samym mechanizmem aktu mówienia. Na płynność mowy wpływają również: samopoczucie, szeroko pojęta sytuacja komunikacyjna (sposób rozmowy, miejsce rozmowy czy też sam rozmówca), a także pewność siebie, poczucie bezpieczeństwa, poczucie własnej wartości, umiejętność rozpoznawania emocji, odczytywania ich oraz przeżywania. Nie sposób jest zatem podejść do diagnozy i terapii jąkania inaczej, jak tylko interdyscyplinarnie. Ze względu na specyfikę tego zaburzenia mowy relacje z rówieśnikami są dla jąkającego się dziecka problematyczne. Wieloczynnikowa koncepcja jąkania zakłada indywidualną kombinację uzupełniających się czynników, które mogą stanowić przyczynę wystąpienia tego zaburzenia mowy. Są to czynniki fizjologiczne, lingwistyczne (związane z mową i językiem), psychologiczne oraz środowiskowe. Badania naukowe wyraźnie pokazują, że brakuje dowodów na to, by w jakimś stopniu rodzice przyczyniali się do powstania jąkania u dzieci (Kloth i in., 1995b). Niemniej jednak uwidacznia się u nich pewnego rodzaju lęk. Jąkanie u dziecka może spowodować zmianę stylu interakcji rodziców (Kloth i in., 1998, Meyers i Freeman, 1985a, 1985b), co może wynikać ze zwiększonego niepokoju wywołanego dysfluencją mowy dziecka (Zenner i in., 1978). Potwierdzono, że rodzice mają większe obawy w interakcji z jąkającym się dzieckiem niż z dzieckiem mówiącym płynnie (Zenner i in., 1978). Dziecko może odczuć zaniepokojenie rodzica i w jakiś sposób zareagować. Może w ten sposób zostać wywarty wpływ na jego świadomość problemu i stosunek do własnej mowy. Niepokój rodziców może determinować rodzaj reagowania na własne dziecko (Biggart i in., 2007; Douglas, 2005), a ich funkcjonowanie w rolach rodzicielskich, wskutek silnych emocji, może stać się mniej spójne (Allen i Rapee, 2005). Zatem nie sposób jest przejść obojętnie wobec uwidaczniającego się u rodziców oraz dzieci lęku. Temu aspektowi, w procesie zarówno diagnostycznym, jak i terapeutycznym należy przyjrzeć się bardzo uważnie. Odczuwanie lęku a jąkanie Uczucie lęku i strachu często towarzyszy nam w życiu codziennym i chroni nas przed różnymi niebezpieczeństwami. Pod wpływem zagrażającego bodźca uruchamia się nasz układ nerwowy i reagujemy ucieczką lub podejmujemy walkę. Nadmierne i częste przeżywanie lęku może jednak utrudniać lub całkowicie dezorganizować życie. Dzieje się tak również z dziećmi. Jeśli nasz pacjent często jest spięty, towarzyszy mu uczucie zakłopotania, jest nadwrażliwy na krytykę, notorycznie unika określonych sytuacji lub miewa widoczne oznaki zdenerwowania (czerwienienie się, szybszy oddech, pocenie się rąk), może mieć trudności natury lękowej. Późne wykrycie problemu może skutkować utrwalaniem się lęków lub rozwojem poważnych zaburzeń lękowych, takich jak: fobie, napady lęku panicznego, zaburzenia depresyjne. Stan psychiczny dziecka ma również decydujący wpływ na przebieg i rozwój jąkania oraz postępy w terapii. W języku potocznym często używamy takich sformułowań jak: nerwicowy, nadwrażliwy emocjonalnie czy neurotyczny. Chociaż określenie „nerwica” nie występuje aktualnie w nowoczesnych klasyfikacjach chorób, to jednak chętnie je stosujemy do określenia stanu naszych pacjentów. Definicje zaburzeń nerwicowych na przestrzeni lat uległy znacznym zmianom. Aktualnie rozumiemy je jako: grupę zaburzeń niepsychotycznych o przewlekłym przebiegu, bogatej i różnorodnej symptomatologii, niekiedy intensywnej i wywołującej u chorego poczucie dyskomfortu i znaczne cierpienie (ICD-10). Niezależnie od kwestii terminologicznych schorzenia określane mianem nerwicowych powinny być rozumiane jako wynik skojarzonego oddziaływania czynników: biologicznych, społeczno-kulturowych oraz psychologicznych, które dotyczą sfery postrzegania, przeżywania myślenia oraz zachowania (Bryńska, 2005). Kluczowe dla nas jest rozróżnienie „lęku jako cechy” oraz „lęku jako stanu”. „Lęk jako stan” jest rozumiany jako stan przejściowy, którego charakteryzuje duża zmienność pod wpływem oddziaływania różnego rodzaju czynników zagrażających. „Lęk jako cecha” rozumiany jest jako względnie stała cecha osobowości i jest odpowiedzialny za różnice indywidualne (Spielberger, 1977). U dzieci z wysokimi wynikami w testach diagnozujących lęk jako cecha jest posiadanie określonej dyspozycji behawioralnej do postrzegania niegroźnych sytuacji jako zagrażających i reagowania na nie stanami lękowymi. Takie dzieci często przeżywają uczucie napięcia, zakłopotania i niższości w kontaktach z innymi, są nadwrażliwe na krytykę, przesadnie oceniają potencjalne zagrożenia (Bryńska, 2005). Większość z nas miewa od czasu do czasu różne stany niepokoju. Niektóre lęki są właściwe dla określonej fazy rozwojowej. Pewne prawidłowości można zaobserwować również u dzieci. Dziecko w czasie swojego rozwoju przechodzi przez pewne fazy stanów lękowych. Mimo różnic indywidualnych, każdy wiek ma swoje właściwości. Lęki te pojawiają się zazwyczaj szybko i dość szybko znikają. Często po okresie przeżywania danego lęku następuje fascynacja jego przedmiotem. Charakterystyka lęków dziecięcych 4 Lęki słuchowe; ciemność; dzikie zwierzęta; wyjście matki 5 Potłuczenie się przy upadku; ciemność; obawa, że matka nie wróci; źli i niemili ludzie; zaczyna rozwijać się wyobraźnia dziecka i tworzy ono wyobrażenia duchów i półludzkich-półzwierzęcych potworów 6 Duże natężenie lęków: bodźce dźwiękowe; duchy; wiedźmy; obawa przed zgubieniem się, lęk przed ogniem, wodą, błyskawicami; lęk przed samodzielnym zasypianiem i pozostaniem samym w domu; obawa, że matce może stać się coś złego; lęk przed pobiciem przez innych, skaleczeniem i widokiem krwi; obawa przed zranieniem 7 Ciemność, strych, piwnice; duchy, wiedźmy; lęk przed wojną, szpiegami i włamywaczami, ludźmi chowającymi się w szafach; przed brakiem akceptacji ze strony innych 8–9 Mniejsza liczba i natężenie lęków dotyczących ciemności czy wody; obawy dotyczą głównie własnych zdolności, porażki i szkoły; lęki zapoczątkowane w mediach 10 Dużo lęków: dzikie zwierzęta, węże; ogień; przestępcy i mordercy, włamywacze 11–12 Lęk przed brakiem akceptacji ze strony rówieśników; lęki związane z wyglądem i niepowodzeniami Podczas wywiadów psychologicznych z rodzicami bardzo często oprócz problemu jąkania zgłaszany jest również problem dużej wrażliwości emocjonalnej dziecka. Rodzice sygnalizują nadmierne przejmowanie się codziennymi sprawami przez swoje pociechy. Często podają, że dziecko nie chce samo spać, ponieważ się boi. Deklarują, że z trudem przyjmują uwagi innych osób. Rodzice opowiadają o dużych ambicjach swojego dziecka, perfekcjonizmie i często powracających stanach lękowych. Nierzadko przytaczają przykłady o trudnościach w zasypianiu, wybudzaniu się w nocy czy trudnościach w nawiązywaniu kontaktów z innymi. Niepłynność mowy a nadwrażliwość emocjonalna W latach 2011–2014 w Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej TOP w Warszawie zostały przeprowadzone badania psychologiczne dzieci z problemami niepłynności w mówieniu pod kątem nadwrażliwości emocjonalnej. Badania prowadzone były przez Alicję Pałac-Nożewską i objęły próbę 35 dzieci, w tym 13 dziewczynek oraz 22 chłopców. Z uwagi na duże zróżnicowanie wiekowe podzielono grupę na dwie podgrupy. Pierwszą z nich stanowiły dzieci w wieku 4–6 lat, drugą – dzieci w wieku 7–12 lat. Zarówno młodsze jak i starsze dzieci zostały poddane badaniom testami projekcyjnymi. Starsze dzieci dodatkowo zostały przebadane kwestionariuszami osobowości. Lęki badanych dzieci z obu grup wiekowych, uwidocznione w testach projekcyjnych, zostały podzielone na następujące kategorie: lęki pochodzące z wyobraźni (np.: ciemność, duchy, koszmary, potwory, horrory, smoki, przestępcy), lęki związane ze zwierzętami (np.: niedźwiedzie, nietoperze, pająki, wilki, pszczoły, rekiny), lęki związane z przyrodą (np.: wulkan), lęki natury społecznej (np.: wyśmiewanie, samotność, obawa popsucia czegoś), lęki związane ze szkołą (np.: koleżanki i koledzy, bicie, język polski [przedmiot], oceny w szkole, samotność), lęki związane z rodziną (np.: kłótnie rodziców, opuszczenie przez ojca, bicie, gniew rodziców, krzyk rodziców za słabe oceny, złość mamy, śmierć kogoś bliskiego), lęki związane ze zdrowiem. Wśród dzieci badanych testami projekcyjnymi widać wyraźną różnicę między dziewczynkami a chłopcami. Wśród dziewczynek w wieku przedszkolnym dominują lęki pochodzące z wyobraźni oraz związane ze szkołą. W wieku szkolnym lęki te przybierają na sile, co jest ogólną tendencją większości skategoryzowanych lęków. Warto zauważyć, że lęki związane ze szkołą pojawiają się u dziewcząt już w wieku przedszkolnym (u ponad 60% badanych), co może sugerować tendencje do nadmiernego zamartwiania się przyszłością. Wśród chłopców w wieku przedszkolnym dominują lęki pochodzące z wyobraźni. Można wyodrębnić również te związane z przyrodą (u dziewcząt nie występowały lęki tej kategorii). W wieku szkolnym następuje jednak wyraźny przyrost lęków natury społecznej, tych związanych ze szkołą oraz rodziną. W tym okresie ma miejsce również wyraźna tendencja spadkowa lęków związanych z wyobraźnią, zwierzętami i przyrodą. W przeprowadzonych badaniach dzieci jąkające się uwidoczniły wyraźne powiązanie między kategoriami przeżywanych lęków (pochodzące z wyobraźni, natury społecznej, związane ze szkołą i rodziną) a czynnikami niejednokrotnie wyzwalającymi i/lub wzmacniającymi jąkanie. Ze względu na specyfikę tego zaburzenia mowy relacje z rówieśnikami są dla jąkającego się dziecka problematyczne. Możliwa logofobia (a także przewidywanie trudności w płynnym mówieniu i reakcji otoczenia na objawy jąkania) oraz problemy w relacjach występujące w rodzinie i bliskim, ważnym dla dziecka otoczeniu mogą predysponować dziecko do silniejszego przeżywania lęku, czego następstwem są często wzmocnione objawy jąkania. Warto podkreślić, że rodzice, sygnalizując nadwrażliwość swoich dzieci, często podkreślają, iż fakt ten znacząco wpływa na ich codzienne życie i często nawet je dezorganizuje. Zauważyli, że emocjonalność oraz podatność na stres nasilają jąkanie, co również potwierdzają badania przeprowadzone w poradni. Dodatkowo wyniki badań starszych dzieci, badanych kwestionariuszami osobowości, wskazują na ogólną tendencję do przeżywania lęków, niepokojów oraz doświadczania różnego rodzaju obaw wraz z towarzyszącymi im objawami psychosomatycznymi. W badanej grupie można zauważyć większe tendencje neurotyczne u chłopców niż u dziewcząt. Pozwala to postawić hipotezę o wyższym poziomie lęku u chłopców z problemem jąkania aniżeli u dziewcząt. Częściej u chłopców można zaobserwować drżenie rąk, przyspieszone bicie serca, zamartwianie się czy negatywne myśli lu... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 6 wydań magazynu "Forum Logopedy" Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online Możliwość pobrania materiałów dodatkowych ...i wiele więcej! Sprawdź
Częste oddawanie moczu, czyli częstomocz, można podejrzewać wtedy, kiedy chodzimy do toalety częściej niż 7–8 razy na dobę. Zazwyczaj częste oddawanie moczu nie jest chorobą samą w sobie, a jedynie jej objawem. Może także wynikać ze stresu – mówimy wtedy o częstomoczu na tle nerwowym.Tiki nerwowe u dziecka Tiki nerwowe u dziecka, czyli mimowolne, powtarzające się skurcze mięśni, często pojawiają się u dzieci i są powodem niepokoju rodziców. Tiki nerwowe zazwyczaj mijają same, ale warto skonsultować je z lekarzem. Tiki u dziecka mogą bowiem towarzyszyć niektórym chorobom. Tiki nerwowe u dziecka to powtarzające się, mimowolne ruchy, np. mruganie, potrząsanie głową, drganie ust, powieki, marszczenie czoła, zaciskanie pięści czy wzruszanie ramionami. Czasem tikom towarzyszą dźwięki: chrząkanie, pociąganie nosem, cmokanie, powtarzanie jakiegoś słowa. Większość dzieci nie zdaje sobie sprawy z tików i nie jest w stanie ich kontrolować. Tików nerwowych u dziecka nie można ignorować. Nawet, jeśli nie świadczą o chorobie, są sygnałem problemów. Zazwyczaj bowiem tiki nerwowe pojawiają się na tle psychicznym – są związane ze stresem, brakiem poczucia bezpieczeństwa, nadmierną surowością rodziców lub brakiem granic w wychowaniu. Jeśli dziecko narażone jest na strach, niepewność, konflikty, może zareagować tikami. Co ważne, tiki nerwowe mogą mieć podłoże genetyczne, a czynniki, takie jak stres mogą je dopiero ujawnić. Sprawdź: Choroby neurologiczne u dzieci - jak się objawiają? Spis treściTiki nerwowe - rodzajeTiki nerwowe u dziecka - przyczyny i przebiegCo robić, gdy obserwujesz tiki nerwowe u dziecka? 5 pomysłów na wzmocnienie koncentracji u dziecka Tiki nerwowe - rodzaje Tiki nerwowe można podzielić na 2 typy: proste - dotyczą jednej, małej grupy mięśniowej, występują np. w obrębie twarzy (drżenie powiek), może to być także drżenie palca, złożone - obejmują kilka grup mięśniowych. Tiki nerwowe dzieli się także na przewlekłe, przemijające i nieokreślone. Tiki nerwowe mogą mieć charakter ruchowy (motoryczny) lub wokalny (głosowy). Oba rodzaje tików mogą występować równocześnie lub osoba może mieć tylko tiki ruchowe lub tylko wokalne. Do ruchowych tików nerwowych można zaliczyć niekontrolowane ruchy kończyn górnych i dolnych, wzruszanie ramionami, mruganie powiek, a nawet podskakiwanie. Głosowymi tikami nerwowymi są pochrząkiwanie, wzdychanie, gwizdanie, sapanie. Polecamy: Przestymulowanie - jak nadmiar bodźców wpływa na rozwój niemowląt? Tiki nerwowe u dziecka - przyczyny i przebieg Tiki nerwowe u dzieci mogą mieć podłoże psychiczne i występować u bardzo małych dzieci. Tiki nerwowe wywołane zaburzeniami pracy mózgu mogą być wynikiem przebytych traum i urazów. Tiki nerwowe ruchowe i głosowe często towarzyszą stanom lękowym i natręctwom - mogą wynikać z rozdrażnienia i niedoborów witaminowych, zwłaszcza witaminy b3 i magnezu. Tikom nerwowym często towarzyszy lęk, niepokój, zaburzenia emocjonalne, swędzenie, które ustępują bezpośrednio po wykonaniu tiku. Zobacz także: Antydepresanty dla dzieci - czy dzieci powinny je przyjmować? Co robić, gdy obserwujesz tiki nerwowe u dziecka? Staraj się wyciszyć dziecko, poczytaj mu, przytul je albo głęboko razem pooddychajcie. Relaksująco zadziała też spacer i kontakt ze zwierzętami. Ogranicz telewizję i komputer, które bardzo obciążają układ nerwowy malca. Nigdy nie karz dziecka za tiki, nie krytykuj, nie ośmieszaj. Nie każ mu przestać – to bezskuteczne, bo dziecko nie jest w stanie tego zrobić. Przede wszystkim trzeba poszukać przyczyny i starać się ją usunąć. Zastanów się, co może być przyczyną stresu u malca. Może go wywoływać rodzinny konflikt, brak rutyny w życiu dziecka, brak konsekwencji w wychowaniu. Maluch musi mieć ustalone godziny posiłków, snu, musi znać klarowny system zakazów i nakazów. Możliwe, że trzeba będzie skorzystać z pomocy terapeuty. Jeśli obserwujesz powtarzające się tiki nerwowe u dziecka, które nie mijają, nie czekaj, aż ich częstotliwość się zwiększy, ale skonsultuj się z lekarzem. Pediatra zapyta o częstotliwość występowania tików, kiedy się zaczęły, co może wywoływać u dziecka stres. Być może wypisze skierowanie do neurologa, który ewentualnie zleci badania: tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, elektroencefalografię, by wykluczyć choroby (epilepsję, zespół Tourette’a). Zobacz: Rytuały, które pomogą dziecku zasnąć Co wiesz na temat rozwoju dziecka w 3. roku życia? Pytanie 1 z 7 Ile wynosi przeciętny zasób słów 3-letniego dziecka? 500 słów 1000 słów 2000 słów
Pęcherz nadreaktywny (OAB – overactive bladder) to przypadłość, która dotyka około 49 milionów osób w całej Europie – niezależnie od wieku czy płci. Zaburzenia te powodują nie tylko ogromny dyskomfort, ale także poczucie wstydu i zażenowania, dlatego nierzadko chorzy nie zwracają się po pomoc do lekarza. To błąd. Nieleczony zespół pęcherza nadreaktywnego wpływa naJąkanie to zaburzenie płynności mowy, które objawia się wielokrotnymi powtórzeniami sylab, słów lub głosek, jak i ich przeciąganiem lub długimi zawahaniami przy niemożności wypowiedzenia części zdania. Jąkanie się dzieci, nazywane też czasami "zacinaniem się", występuje zazwyczaj pomiędzy 2. a 6. – 7. rokiem życia, kiedy dziecko uczy się mówić. Najczęściej pojawia się jednak w wieku 3 – 4 lat, czyli w wieku przedszkolnym. Problem jąkania się dzieci występuje we wszystkich kulturach i rasach, choć z różnym natężeniem. Przyjmuje się, że problem może dotyczyć około 2,5 proc dzieci poniżej 5. roku życia. Przyczyny jąkania się dzieci Naukowcy nadal nie są zgodni co do przyczyn jąkania się u dzieci. Nie został jeszcze ustalony jeden konkretny czynnik wywołujący to zaburzenie mowy u dzieci. Wśród najczęściej pojawiających się przyczyn jąkania u dzieci wymienia się narażenie na silny czynnik stresowy posiadanie rodzica jąkającego się – prawdopodobna predyspozycja genetyczna ubytek słuchu nieprawidłowe oddychanie długotrwałe problemy emocjonalne: strach, lęk, poczucie winy towarzyszące inne najczęstsze wady wymowy „Zacinanie się” - zależności w występowaniu problemu Częściej jąkanie się dzieci występuje u chłopców, co być może związane jest z odmienną budową mózgu pomiędzy dwoma płciami. Dziewczynki również miewają ten problem, ale występuje on rzadziej, również szybciej zanika. Przyjmuje się też, że jąkanie występuje trzykrotnie częściej u dzieci osób, które same mają problemy z jąkaniem. Nie ma do końca zgody wśród specjalistów, czy jest to zjawisko występujące na tle genetycznym, czy może też wynikać z naśladownictwa zachowań matki lub ojca. Innym czynnikiem mogącym zwiększać ryzyko jąkania się, są rodzice, którzy w za szybkim tempie mówią do dziecka, a do tego używają zbyt skomplikowanych i trudnych słów. Najczęściej mówi się o występowaniu tzw. jąkania rozwojowego. Często dziecko chce bardzo szybko wiele powiedzieć, ale nie ma wystarczająco opanowanej gramatyki i odpowiedniego zasobu słów, co utrudnia mu mówienie. Jąkanie się dzieci na tle nerwowym Bardzo często uznaje się, że za jąkanie się dzieci odpowiadają w dużej mierze nagłe sytuacje mocno stresowe lub stan przewlekłego poddenerwowania albo lęku. Niektórzy specjaliści dodają do tego również okoliczności, gdy dziecko przeżywa silne emocje, ale są to uczucia pozytywne, stanowiące silne bodźce utrudniające mówienie. Niezależnie od przyczyny jąkania, warto postarać się nie stresować dodatkowo dziecka, które ma problem z zacinaniem się. Odradza się poprawianie dziecka, krytykowanie go czy wyśmiewanie. Lepiej unikać zgadywania, co chce powiedzieć oraz zaleceń, aby się uspokoiło czy głęboko oddychało. Najlepiej jest dać dziecku czas i spokój, aby w swoim czasie wypowiedziało to, co jest dla niego ważne. Trzeba zadbać o to, aby dziecko jak najmniej stresowało się jąkaniem, ponieważ może to jeszcze spotęgować jego problemy i lęk przed mówieniem. Leczenie jąkania się dzieci i odpowiednie ćwiczenia W powszechnej opinii najczęściej występujące u dzieci jąkanie rozwojowe powinno ustąpić z czasem samo. Tak rzeczywiście dzieje w dużej liczbie przypadków, ale nie zawsze. Nie zmienia to jednak faktu, że warto udać się do specjalisty, kiedy dziecko zaczyna się jąkać. Przed wizytą zaleca się poobserwować dziecko przez kilka dni lub nawet tygodni, a swoje obserwacje zapisać. Warto zwrócić uwagę, w jakich sytuacjach dziecko się jąka, czy ma problem z określonym słowami, czy jąkanie ustępuje w konkretnych momentach, czy się zwiększa. Specjalistą, do którego należy się udać się, jest logopeda, który zbada dziecko i dzięki wywiadowi spróbuje ustalić przyczynę jąkania i zaproponuje leczenie poprzez odpowiednie ćwiczenia logopedyczne. Przy podjęciu sprawnego leczenia i ćwiczeń, które wykonywane będą nie tylko w gabinecie, ale też i w domu, dziecko może przestać się jąkać już po około 3 miesiącach. Chociaż nie jest to regułą. Warto zatem udać się po pomoc do specjalisty, ponieważ można szybko pozbyć się problemu i zaoszczędzić stresu oraz traumy u dziecka. Zdarzają się także omdlenia związane z działaniem niesprzyjających czynników zewnętrznych (omdlenia z bólu, na tle nerwowym, np. ze stresu, strachu, omdlenie przy popraniu krwi). Częste omdlenia powinny skłonić do wizyty u lekarza, który po zebraniu dokładnego wywiadu i przeprowadzeniu odpowiednich badań, będzie mógł ustalić Podczas zwalczania nerwicy u dzieci rodzice powinni dbać o zdrowe relacje między sobą, a dzieckiem Nerwica u dziecka - jak sobie z nią radzić? Współcześnie pojęcie „nerwica” jest używane coraz rzadziej, częściej natomiast określa się je jako zaburzenia lękowe. Ów lęk to fundament, podstawa dolegliwości związanych z nerwicą u dzieci, jednakże współwystępują również inne objawy, które ściśle wiążą się z typem występujących u dziecka zaburzeń, np. bóle głowy, brzucha, uczucie duszności, czy kołatanie serca. O tym należy pamiętać: podczas zwalczania nerwicy u dzieci rodzice powinni dbać o zdrowe relacje między sobą, a dzieckiem. Być na bieżąco z relacjami dziecka w stosunku do kolegów z klasy czy rówieśników z podwórka. Pociecha powinna się czuć potrzebna w rodzinie i być samodzielna, dzięki temu poczuje się bardziej pewnie i poradzi sobie z wyzwaniami stawianymi przez otaczający świat. W domu rodzinnym powinna panować względnie atmosfera spokoju. Nie wolno traktować dziecka jak kaleki i wciąż je wyręczać, lub chronić przed całym światem. Nie traktować go również jak kogoś lepszego, tylko tak samo jak innych domowników. Czytaj: Zaburzenia lekowe u młodzieży Nerwica u dzieci - objawy zaburzenia lękowe uogólnione - lęk towarzyszy dziecku przez cały czas, na szczęście o niezbyt silnym natężeniu. Współwystępujące objawy to kłopoty ze snem, obniżenie koncentracji uwagi, oraz ogólne rozdrażnienie. Dotyczyć mogą różnych wydarzeń, np. wizja oceniania przez rówieśników czy niepowodzenie podczas sprawdzianu. fobia społeczna - unikanie kontaktów z osobami nieznajomymi. Strach przed kontaktem z obcą osobą powoduje u dziecka wycofanie, brak chęci nawiązywania kontaktu wzrokowego podczas rozmowy, trzymanie rozmówcy na dystans, w szczególności ten fizyczny, odczucie dużego i silnego dyskomfortu związanego ze znalezieniem się w niewygodnej sytuacji. W skrajnych przypadkach dziecko odmawia wychodzenia z domu, bojąc się kontaktu z innymi ludźmi, jak również może przejawiać pewne zaburzenia mowy - tak zwany mutyzm wybiórczy, który polega na tym, że dziecko, które w domu może mieć dużo do powiedzenia, na zewnątrz nie mówi nic. zaburzenie paniczne - to napady silnego lęku, któremu towarzyszyć mogą problemy ze złapaniem oddechu, spłycony oddech, niemiarowy, problemy z oddychaniem, czy np. znacznie przyspieszone czynności serca, dziecko może komunikować, że czuje się jak przed zawałem serca. Napady pojawiają się zupełnie niespodziewanie, np. w domu, szkole czy w środkach komunikacji miejskiej, a obawa przed kolejnym napadem lękowym jest tak wielka, że może samoczynnie wywalać kolejny epizod paniki. To trochę działa na zasadzie koła zamkniętego, dziecko nakręca się, nie może tego przerwać, nie docierają do niego tłumaczenia najbliższych. zaburzenia obsesyjno-komppsywne (nerwica natręctw) - może wydawać się najbardziej uciążliwa dla otoczenia chorego dziecka, dlatego, że wykonywanie wymuszonych czynności zajmuje nawet większą część doby i zaburza życie całej rodziny i najbliższego otoczenia. Wyróżnić można - obsesje, czyli uporczywe, niechciane, wciąż powracające myśli i komppsje, czyli czynności, których wykonanie na chwilę uspakaja chorego, wycisza. Takie dzieci mogą, np. bardzo często myć dłonie w ciągu doby, przebierać się kilkanaście razy dziennie, ciągle coś przestawiać, ustawiać od nowa, ciągle sprawdzać czy drzwi są zamknięte, czy światło wyłączone, itd. fobie specyficzne - to lęk przed konkretnym przedmiotem lub zjawiskiem. Strach przed pewnymi gatunkami zwierząt, np. owadami czy ptakami, przed lotem samolotem, windą, ruchomymi schodami, czy burzą i grzmotami. Dziecko w takim przypadku unika za wszelką cenę kontaktu z niechcianym bodźcem, który wywołuje strach, a w przypadku kontaktu z nim reaguje silnym strachem, płaczem, drżeniem całego ciała, dziecko ma wtedy ochotę schować się w jakimś bezpiecznym miejscu i przeczekać trudną dla siebie sytuację. lęk separacyjny - malec nie może znieść momentu rozstania z rodzicem, opiekunem, źle się czuje na samą myśl, że dorosły znika mu na chwilę z pola widzenia. Dziecko z tego rodzaju lękiem nie lubi wychodzić z domu, bo to może grozić rozstaniem się z najbliższymi, może również manifestować takie zachowania, jak np.: ból brzucha czy głowy. Zobacz: Zastępczy zespół Münchhausena - kiedy matka jest uzależniona od leczenia swojego dziecka Trichotillomania - jak leczyć niekontrolowane wyrywanie włosów? Leki uspokajające dla dzieci: czy można je podawać? Leczenie nerwicy u dzieci Leczenie nerwicy u dzieci przybiera zazwyczaj różne formy. Stosuje się różnego rodzaju oddziaływania psychoterapeutyczne, np. psychoedukacja, psychoterapia, trening umiejętności społecznych, terapia rodzin, terapia grupowa lub ćwiczenia relaksacyjne. Jeżeli zaś wymienione wyżej metody nie przynoszą zadawalających rezptatów wówczas pozostaje farmakoterapia. U dzieci największe znaczenie odgrywają środki antydepresyjne, a efekt zauważalny jest dopiero po pewnym czasie, wydawane są jedynie przez psychiatrę dziecięcego po wizycie diagnostycznej. To ważne! Nie można podtrzymywać dziecka w przekonaniu, że unikanie czynnika powodującego lęk to dobre wyjście, takie podejście nasila tylko nerwicę. Rodzic musi zawsze być czujny i reagować na różnego rodzaju objawy współwystępujące przy nerwicy, lecz nigdy w sposób paniczny, nieprzewidywalny i nadopiekuńczy. I tak na przykład: tiki nerwowe- trzeba zapewnić maksimum spokoju, a minimum stresu, jąkanie się - należy umieć słuchać, nie podpowiadać dziecku, być cierpliwym, problemy ze snem - rodzic powinien zostać z dzieckiem do momentu kiedy nie uśnie, przytpić go mocno na dobranoc, okazać dużo czułości, przeczytać wesołą, dobrze kończącą się bajkę, moczenie nocne - ma związek z traumatyczną sytuacją-rodzic powinien na bieżąco rozmawiać ze swoim dzieckiem, zawsze wiedzieć jak najwięcej o jego troskach i sukcesach, zaburzenia łaknienia - występują wtedy u dziecka, kiedy chce za wszelka cenę zwrócić uwagę swoich rodziców na swoją osobę, np. czuje się odrzucane, niedowartościowane. Czy artykuł był przydatny? Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań. Jak możemy to poprawić? Nasi Partnerzy polecają NOWY NUMER POBIERZ PORADNIK! Darmowy poradnik, z którego dowiesz się, jak zmienia się ciało kobiety w ciąży, jak rozwija się płód, kiedy wykonać ważne badania, jak przygotować się do porodu. Pobieram > Pobieram aOVh.
jąkanie u dzieci na tle nerwowym
